فسفر یک ماده معدنی است که با مواد دیگر ترکیب می شود و ترکیبات آلی و معدنی فسفات را تشکیل دهد. اصطلاحات فسفر و فسفات معمولاً در هنگام صحبت کردن در مورد آزمایش به صورت رایج مورد استفاده قرار می گیرند، اما این مقدار فسفات معدنی در خون است که با آزمایش فسفر/ فسفات سرم اندازه گیری می شود.

فسفات ها برای تولید انرژی، عملکرد عضلات و عصب و رشد استخوان بسیار حیاتی هستند. همچنین به عنوان یک بافر نقش مهمی دارند و به حفظ تعادل اسید و باز بدن کمک می کنند.

فسفر مورد نیاز را از طریق غذاهایی که می خوریم دریافت می کنیم. فسفر در بسیاری از غذاها یافت می شود و به آسانی توسط دستگاه گوارش جذب می شود. بیشتر فسفات های بدن با کلسیم ترکیب می شوند تا به تشکیل استخوان و دندان کمک کنند. مقادیر کمتری از فسفر در بافت عضلانی و عصبی یافت می شود. بقیه فسفر نیز در سلول های سراسر بدن یافت می شود، جایی که عمدتاً برای ذخیره انرژی استفاده می شود.

به طور معمول فقط حدود 1٪ از کل فسفات بدن در خون وجود دارد. طیف گسترده ای از غذاها مانند لوبیا، نخود فرنگی، آجیل، غلات، لبنیات، تخم مرغ، گوشت گاو، مرغ و ماهی حاوی مقادیر قابل توجهی فسفر هستند. بدن با تنظیم میزان جذب فسفر از روده ها و میزان دفع آن از طریق کلیه، سطح فسفر/ فسفات موجود در خون را حفظ می کند. میزان فسفات همچنین تحت تأثیر تعامل هورمون پاراتیروئید (PTH)، کلسیم و ویتامین D است.

کمبود فسفر (هیپوفسفاتمی) ممکن است با سوء تغذیه، سوء جذب، عدم تعادل اسید و باز، افزایش کلسیم خون و اختلالاتی که بر عملکرد کلیه تأثیر می گذارند، دیده شود. زیادی فسفر (هایپرفسفاتمی) ممکن است با افزایش مصرف مواد معدنی، کلسیم پایین و اختلال عملکرد کلیه مشاهده شود.

فردی که کمبود فسفر خفیف تا متوسط ​​دارد، اغلب هیچ علامتی ندارد. با کمبود شدید فسفر، علائم ممکن است به شکل ضعف عضلانی و گیجی بروز کنند. افزایش شدید فسفر ممکن است باعث علائمی شود که با علائم کمبود کلسیم از جمله گرفتگی عضلات، گیجی و حتی تشنج همراه باشد.

آزمایش فسفر اغلب به همراه آزمایش های دیگر مانند آزمایش های کلسیم، هورمون پاراتیروئید (PTH) و یا ویتامین D برای کمک به تشخیص و یا نظارت بر درمان شرایط مختلفی که باعث عدم تعادل کلسیم و فسفر می شوند، انجام می شود.

در حالی که آزمایش فسفر بیشتر روی نمونه های خون انجام می شود، گاهی اوقات فسفر در نمونه های ادرار اندازه گیری می شود تا بر حذف آن توسط کلیه ها نظارت شود.

از آنجا که سطح فسفر غیر طبیعی خفیف معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی کند، آزمایش فسفر به طور معمول به دنبال نتیجه آزمایش غیر طبیعی کلسیم و یا در صورت بروز علائم کلسیم غیر طبیعی مانند خستگی، ضعف عضلات، گرفتگی و یا مشکلات استخوانی انجام می شود.

آزمایش فسفر ممکن است همراه با آزمایش های دیگر در صورت بروز علائم اختلالات کلیوی و دستگاه گوارش انجام شود.

هنگامی که شرایط ایجاد فسفر و یا سطح کلسیم غیر طبیعی در بدن وجود دارد، آزمایش هر دو فاکتور ممکن است در فواصل منظم برای نظارت بر اثربخشی درمان درخواست شود.

هنگامی که فردی مبتلا به دیابت یا علائم عدم تعادل اسید-باز است، پزشک معالج ممکن است بعضی اوقات سطح فسفر را کنترل کند.

مقادیر کم فسفر (هیپوفسفاتمی) در خون ممکن است ناشی از موارد زیر یا همراه آن ها باشد :

• افزایش کلسیم خون (هایپرکلسمی)، به ویژه به دلیل هایپرپاراتیروئیدیسم
• استفاده بیش از حد از داروهای مدر
• سوء تغذیه
• مشروبات الکلی
• سوختگی های شدید
• کتواسیدوز دیابتی (بعد از درمان)
• کم کاری تیروئید
• کاهش پتاسیم خون (هیپوکالمی)
• مصرف مزمن آنتی اسید ها
• نرمی و پوکی استخوان (به دلیل کمبود ویتامین D)

مقادیر بالاتر از حد طبیعی فسفر (هایپرفسفاتمی) در خون ممکن است ناشی از موارد زیر یا همراه آن ها باشد :

• نارسایی کلیه
• بیماری کبدی
• هیپوپاراتیروئیدیسم
• کتواسیدوز دیابتی (اولین بار)
• افزایش دریافت فسفر از رژیم غذایی (مصرف مکمل فسفات)