آلکالین فسفاتاز (ALP) آنزیمی است که در چندین بافت در سراسر بدن یافت می شود.ALP  موجود در نمونه خون افراد بالغ سالم عمدتاً از کبد و استخوان ها (اسکلت) به دست می آید. سطح بالای ALP در خون بیشتر در اثر بیماری کبد، انسداد مجرای صفراوی، بیماری کیسه صفرا یا اختلالات استخوانی ایجاد می شود. این آزمایش میزان ALP در خون را اندازه گیری می کند.

در کبد، ALP در لبه های سلول هایی که به هم متصل می شوند تا مجاری صفراوی را ایجاد کنند، یافت می شود. مجاری صفراوی، لوله های ریزی هستند که صفرا را از کبد به روده ها تخلیه می کنند، جایی که صفرا برای کمک به هضم چربی در رژیم غذایی لازم است. ALP در استخوان توسط سلول های ویژه ای به نام استئوبلاست ها تولید می شود كه در ایجاد استخوان نقش دارند. هر یک از انواع مختلف بافت  اشکال متفاوتی از ALP به نام ایزوآنزیم ها را تولید می کنند.

به عنوان مثال، در مواردی که یک یا چند مجاری صفراوی مسدود شوند، سطح ALP خون می تواند بسیار افزایش یابد. این می تواند در نتیجه التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) یا سنگ صفرا باشد. افزایش کمتری از ALP خون در سرطان کبد و سیروز(هنگام استفاده از داروهای سمی برای کبد) و هپاتیت مشاهده می شود.

هر شرایطی که باعث تشکیل بیش از حد استخوان، از جمله اختلالات استخوانی مانند بیماری پاژه می شود، می تواند باعث افزایش سطح ALP شود. کودکان و نوجوانان به طور معمول از میزان ALP خون بالاتری برخوردار هستند زیرا استخوان های آنها هنوز در حال رشد است. در نتیجه آزمایش ALP باید با مقادیر مختلف مرجع (عادی) برای کودکان و بزرگسالان تفسیر شود.

می توان بین اشکال مختلف (ایزوآنزیم ها) ALP که توسط انواع مختلفی از بافت های بدن ایجاد می شود، تمایز قائل شد. اگر از علائم و نشانه های بالینی مشخص نشود که منبع ALP بالا ناشی از بیماری کبد یا استخوان است، ممکن است آزمایش انجام شود تا مشخص شود کدام ایزوآنزیم در خون افزایش یافته است.

آزمایش آلکالین فسفاتاز (ALP) برای کمک به تشخیص بیماری کبد یا اختلالات استخوانی استفاده می شود. این آزمایش اغلب به همراه تست های دیگر مانند آزمایش گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) و یا به عنوان بخشی از پانل کبدی انجام می شود.

شرایطی که بر کبد تأثیر می گذارند، باعث می شوند سلول های آسیب دیده کبد مقدار زیادی ALP در خون آزاد کنند. این آزمایش اغلب برای شناسایی مجاری صفراوی مسدود شده به کار می رود زیرا ALP به ویژه در لبه های سلول هایی که مجاری صفراوی را تشکیل می دهند بسیار زیاد است. اگر یک یا چند مورد از آن ها مثلاً توسط سنگ کیسه صفرا یا تومور انسداد داشته باشند، اغلب سطح ALP خون بالا خواهد بود.

هر شرایطی که بر رشد استخوان تأثیر بگذارد یا باعث افزایش فعالیت سلولهای استخوانی شود، می تواند سطح ALP در خون را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال آزمایش ALP ممکن است برای تشخیص سرطان هایی که در استخوان ها گسترش یافته اند یا برای کمک به تشخیص بیماری پاژه، شرایطی که باعث ایجاد استخوان های ناقص می شود، به کار رود. این آزمایش همچنین ممکن است گاهی برای نظارت بر درمان بیماری پاژه یا سایر شرایط استخوانی مانند کمبود ویتامین D مورد استفاده قرار گیرد.

اگر نتایج ALP افزایش یابد اما مشخص نباشد که این به دلیل بیماری کبد یا استخوان است، آزمایشات ایزوآنزیم ALP ممکن است برای تعیین علت انجام شود.

آزمایش ALP ممکن است به عنوان بخشی از آزمایشات معمول، که اغلب با گروهی از آزمایشات دیگر به نام پانل کبدی انجام می شود، درخواست داده شود. همچنین معمولاً در هنگام بروز علائم اختلال در کبد یا استخوان، به همراه چندین تست دیگر درخواست داده می شود.

علائم و نشانه های آسیب کبدی یا بیماری ممکن است شامل موارد زیر باشد :

• ضعف و خستگی
• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• تورم شکم و یا درد
• زردی
• ادرار تیره و مدفوع روشن
• خارش

برخی از نمونه های علائم و نشانه های اختلال استخوان عبارتند از :

• درد استخوان و یا مفاصل
• افزایش فرکانس شکستگی
• تغییر شکل استخوان

آزمایش ALP ممکن است هنگام بروز علائم انسداد مجرای صفراوی (مثلاً سنگ کیسه صفرا) انجام شود. مانند :

• درد شدید شکم، به خصوص در سمت راست یا مرکز شکم
• دردی که به تیغه شانه، پشت یا سمت راست گسترش می یابد.
• حالت تهوع که همزمان با درد شکم رخ می دهد.
• درد شکم که مربوط به خوردن یک وعده غذایی چرب است (وقتی کیسه صفرا منقبض می شود).

به طور معمول، درد شدید حداقل 30 دقیقه طول می کشد اما در عرض یک ساعت به فروکش می کند. حمله قولنج صفراوی معمولاً کمتر از 6 ساعت طول می کشد.

نتایج آزمایش ALP به طور معمول همراه با نتایج گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) و با سایر آزمایشاتی که ممکن است همزمان انجام شود مانند پانل کبدی و همچنین با توجه به سابقه ی پزشکی و جسمانی فرد تفسیر می شود.

ALP بالا معمولاً به این معنی است که یا کبد آسیب دیده است یا وضعیتی وجود دارد که باعث افزایش فعالیت سلول های استخوانی شده است.

اگر آزمایش های کبدی دیگری مانند بیلی روبین ، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) یا آلانین آمینوترانسفراز (ALT) نیز زیاد باشد، معمولاً افزایش ALP در اثر آسیب یا بیماری کبد ایجاد شده است. اگر GGT نیز افزایش یابد، احتمالاً بالا بودن ALP به دلیل بیماری کبد است. افزایش قابل توجه ALP ، که معمولاً بیش از 4 برابر طبیعی است، ممکن است نشان دهنده ی انسداد مجرای صفراوی و یا التهاب کیسه صفرا باشد.

اگر آزمایش های کبدی و GGT طبیعی باشد، احتمالاً بالا بودن ALP به دلیل بیماری های استخوانی وجود دارد. به همین ترتیب، اگر مقدار کلسیم و یا فسفر غیر طبیعی باشد، معمولاً ALP غیرطبیعی ناشی از اختلال استخوان است.

اگر از علائم و نشانه ها یا آزمایش های معمول دیگر مشخص نشود که میزان ALP زیاد از کبد یا استخوان است، بنابراین آزمایش ایزوآنزیم های ALP ممکن است برای تشخیص بین ALP استخوان و کبد لازم باشد.

ALP در بیماری کبدی:

نتایج ALP معمولاً همراه با سایر آزمایشات مربوط به بیماری کبدی ارزیابی می شود. در برخی از انواع بیماری های کبدی، مانند هپاتیت، ALP معمولاً بسیار کمتر از AST و ALT است. با انسداد مجاری صفراوی (معمولاً توسط سنگ کیسه صفرا ، زخم ناشی از سنگ کیسه صفرا یا جراحی قبلی یا سرطان)، ممکن است ALP و بیلی روبین خیلی بیشتر از AST یا ALT افزایش یابد. ALP ممکن است در سرطان کبد نیز افزایش یابد.

ALP در بیماری استخوان:

در برخی از بیماری های استخوانی، مانند بیماری پاژه، که استخوان ها بزرگتر می شوند و تغییر شکل می یابند، یا در برخی سرطان های گسترش یافته به استخوان، ممکن است ALP افزایش یابد.

اگر درمان بیماری  پاژه به طور موفقیت آمیز انجام شود، سطح ALP با گذشت زمان کاهش می یابد یا به حالت عادی برمی گردد. اگر بیمار مبتلا به سرطان استخوان یا کبد است که به درمان پاسخ می دهد، سطح ALP باید کاهش یابد.

ALP با شدت متوسط ممکن است ناشی از شرایط دیگری مانند لنفوم هوچکین، نارسایی احتقانی قلب، کولیت اولسراتیو و برخی از عفونت های باکتریایی باشد.

سطح پایین ALP ممکن است بعد از انتقال خون یا جراحی بای پس قلب به طور موقت دیده شود. کمبود روی ممکن است باعث کاهش سطح ALP شود. اختلال ژنتیکی نادر متابولیسم استخوان به نام هیپوفسفاتازیا می تواند باعث کاهش شدید و طولانی مدت سطح ALP شود. سوء تغذیه ممکن است فعالیت ALP سرم را کاهش دهد.