غربالگری آنتی بادی های RBC با هدف شناسایی آنتی بادی هایی در گردش خون، که گلبول های قرمز را هدف می گیرند، انجام می شود. دلیل اصلی وجود آنتی بادی های RBC در گردش خون یک فرد، مواجهه ی شخص با RBC های خارجی، از طریق انتقال خون یا بارداری می باشد. اگر فرد گلبول های قرمزی دریافت کند که این آنتی بادی ها بتوانند آن را هدف قرار دهند، و یا اگر یک زن باردار آنتی بادی هایی داشته باشد که بتواند گلبول های قرمز جنین در حال رشدش را مورد هدف قرار دهد، این آنتی بادی ها پتانسیل ایجاد آسیب را خواهند داشت.

RBC ها به طور طبیعی، ساختارهایی در سطح خود دارند که آنتی ژن نامیده می شوند. افراد، مجموعه آنتی ژن های اختصاصی خود را بر روی RBC های خود دارند که با انتقال از طریق وراثت از والدینشان تعیین می شود. آنتی ژن ها یا شناسه های اصلی سطح RBC های انسانی، آنتی ژن های O ،A و B هستند و خون فرد با توجه به وجود یا عدم حضور این آنتی ژن ها به گروه های خونی A ،B ،AB یا O تقسیم بندی می شود.

آنتی ژن مهم دیگر، فاکتور Rh است که به آن آنتی ژن D نیز گفته می شود. اگر این آنتی ژن بر سطح گلبول های قرمز یک فرد وجود داشته باشد، گروه خونی آن فرد، +Rh (مثبت)، و در صورتی که وجود نداشته باشد، گروه خونی از نوع -Rh (منفی) خواهد بود. به علاوه، انواع دیگری از آنتی ژن های RBC وجود دارد که گروه های خونی کمتر شناخته شده ای از جمله گروه های خونی Kell ،Lewis و Kidd را تشکیل می دهند.

دلایل مختلفی در خصوص علت تولید آنتی بادی علیه آنتی ژن های RBC در بدن افراد وجود دارد:

• به دنبال انتقال خون: آنتی بادی های ضد آنتی ژن های گلبول های قرمز A و B، به طور طبیعی و بدون نیاز به قرار گرفتن در معرض آنتی ژن ها در بدن ساخته میشوند. قبل از دریافت خون، لازم است گروه ABO و نوع Rh خون فرد با خون اهدا كننده، به منظور جلوگیری از بروز واكنش های جدي ناشی از انتقال خون مطابقت داده شود. یعنی خون اهدا کننده باید با گیرنده سازگار باشد تا آنتی بادی ها با آن واکنش نشان نداده و سلول های خونی اهدا کننده را تخریب نکنند.

اگر شخصی خون دریافت کند، بدن او ممکن است سایر آنتی ژن های RBC (مانند Kell یا Kidd) را نیز که بر سطح گلبول های قرمز خودش وجود ندارد، به عنوان عامل خارجی، تشخیص دهد. گیرنده ممکن است برای حمله به این آنتی ژن های خارجی، آنتی بادی تولید کند. افرادی که انتقال خون های متعددی را تجربه کرده اند، علیه RBC ها، آنتی بادی ایجاد می کنند؛ زیرا با هر بار انتقال در معرض آنتی ژن های RBC خارجی قرار می گیرند.

• ناسازگاری گروه خونی مادر و فرزند در طی بارداری: ممکن است کودک آنتی ژن های پدر را که بر سطح RBC های مادر وجود ندارند، به ارث ببرد. از طرفی، ممکن است در صورت ورود تعدادی از سلول های فرزند به گردش خون مادر از طریق جفت در دوران بارداری یا در هنگام زایمان، مادر در معرض آنتی ژن های خارجی ای که بر سطح RBC های فرزندش وجود دارد قرار گرفته و شروع به تولید آنتی بادی در برابر این آنتی ژن های RBC های خارجی کند. این موضوع می تواند باعث بیماری همولیتیک در نوزاد شود، که معمولاً بر اولین نوزاد تأثیرگذار نبوده، اما بر روی فرزندان بعدی، با عبور آنتی بادی های مادر از جفت، اتصال به گلبول های قرمز نوزاد، و همولیز آن ها تأثیر می گذارد. غربالگری آنتی بادی RBC می تواند به تشخیص تولید آنتی بادی های RBC خارج از گروه خونی ABO مادر در بدن او کمک کند.

اولین باری که بدن فرد به دنبال انتقال خون یا حاملگی، در معرض آنتی ژن RBC خارجی قرار می گیرد، ممکن است شروع به تولید آنتی بادی کند اما سلول های وی معمولا در اولین مواجهه زمان لازم برای تولید آنتی بادی های کافی را برای از بین بردن RBC های خارجی ندارند. هنگامی که انتقال خون یا حاملگی بعدی رخ می دهد، پاسخ ایمنی برای تولید آنتی بادی های کافی، اتصال به RBC های تزریق شده یا RBC های کودک، و از بین بردن آن ها به اندازه ی کافی قوی می باشد. آنتی بادی علیه آنتی ژن های ABO به طور طبیعی ساخته می شود، بنابراین نیازی به قرار گرفتن در معرض RBCهای خارجی وجود ندارد.

نوع آنتی بادی های RBC که طی غربالگری شناسایی می شوند، می تواند از طریق یک تست شناسایی آنتی بادی، تشخیص داده شود.

نمونه چگونه برای آزمایش جمع آوری می شود؟

نمونه خونی که با سوزن آمپول از ورید بازو گرفته شده استفاده می شود.

آیا برای اطمینان از صحت انجام آزمایش، آمادگی خاصی لازم است؟

آمادگی خاصی لازم نیست.

تست غربالگری آنتی بادی RBC برای بررسی خون فرد از نظر آنتی بادی های ضد آنتی ژن های گلبول های قرمز (RBC)، به غیر از آنتی ژن های A و B استفاده می شود. این امر به عنوان بخشی از برنامه “type and screen”، در هر زمان که انتقال خون انجام می شود یا به عنوان بخشی از آزمایش های پیش از تولد زنان باردار، صورت می گیرد.

دلیل اصلی وجود آنتی بادی های RBC در گردش خون یک فرد، مواجهه ی شخص با RBC های خارجی، از طریق انتقال خون یا بارداری می باشد اگر فرد گلبول های قرمزی دریافت کند که این آنتی بادی ها بتوانند آن را هدف قرار دهند، و یا اگر یک زن باردار آنتی بادی هایی داشته باشد که بتواند گلبول های قرمز جنین در حال رشدش را مورد هدف قرار دهد، این آنتی بادی ها پتانسیل ایجاد آسیب را خواهند داشت.

در صورت تشخیص وجود آنتی بادی، باید تست شناسایی آنتی بادی به منظور شناسایی نوع آنتی بادی ها انجام شود. در طی یک کراس مچ، در صورت وجود مقادیر قابل توجه آنتی بادی از نظر بالینی، تغییر تست غربالگری آنتی بادی RBC انجام می شود. در موارد انتقال خون، لازم است آنتی بادی های RBC در نظر گرفته شود و خون اهدا کننده، حاوی آنتی ژن هایی که فرد علیه آن آنتی بادی تولید کرده است، نباشد.

اگر شخصی واکنش فوری یا تأخیری در اثر انتقال خون داشته باشد، ممکن است پزشک، تست آنتی گلوبولین مستقیم (DAT) را به منظور بررسی علت این واکنش در خواست کند (DAT، آنتی بادی های متصل به گلبول های قرمز را تشخیص می دهد). اگر DAT مثبت باشد، یک تست آنتی بادی RBC به منظور بررسی تولید آنتی بادی های جدید در بدن فرد، انجام می شود.

در طی بارداری، از غربالگری آنتی بادی RBC برای بررسی آنتی بادی های خون مادر که ممکن است از جفت عبور کرده و به گلبول های قرمز فرزندش حمله کنند و باعث بیماری همولیتیک نوزادان (HDN) شوند، استفاده می شود. جدی ترین علت این مسئله، ساخت آنتی بادی در پاسخ به آنتی ژنی در RBC موسوم به “آنتی ژن D” در سیستم گروه خونی Rh است.

یک فرد زمانی Rh مثبت تلقی میشود که آنتی ژن D بر سطح گلبول های قرمزش وجود داشته باشد و زمانی Rh منفی تلقی میشود که آنتی ژن D را نداشته باشد. اگر مادری که Rh منفی است، در معرض گلبول های قرمز جنین با Rh مثبت قرار گرفته باشد، ممکن است آنتی بادی تولید کند. برای جلوگیری از این امر، یک مادر Rh منفی باید تست غربالگری آنتی بادی RBC را در اوایل بارداری، در هفته ی 28، و مجددا در زمان زایمان انجام دهد. اگر در هفته 28، هیچ آنتی بادی Rh ای وجود نداشته باشد، به شخص، ایمونوگلبولین Rh (RhIg) تزریق می شود تا هرگونه گلبول قرمز جنینی Rh مثبت که ممکن است در جریان خون وی وجود داشته باشد را پاک کند تا از تولید آنتی بادی های Rh توسط مادر جلوگیری شود.

در بدو تولد، وضعیت Rh نوزاد مشخص می شود. اگر نوزاد Rh منفی باشد، مادر دیگر نیازی به تزریق RhIg نخواهد داشت. اگر نوزاد Rh مثبت باشد و وضعیت آنتی بادی مادر از نظر آنتی ژن D منفی باشد، مجددا RhIg به مادر تزریق خواهد شد.

این تست همچنین ممکن است به همراه تست DAT، برای کمک به تشخیص کم خونی همولیتیک ناشی از خود ایمنی، استفاده شود. این حالت زمانی ایجاد می شود که فرد علیه آنتی ژن های RBC خودی تولید آنتی بادی کند. این اتفاق می تواند در برخی از اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس، بیماری هایی مانند لنفوم یا لوسمی لنفوسیتی مزمن و یا عفونت هایی مانند پنومونی ناشی از مایکوپلاسما نومونیه و مونونوکلئوز رخ دهد. همچنین ممکن است در برخی افراد در اثر مصرف برخی داروهای خاص مانند پنی سیلین بروز کند.

• غربالگری آنتی بادی RBC پیش از هرگونه انتقال خون دارای احتمال واکنش های متعاقب، انجام می شود.
• تست آنتی بادی RBC در اوایل بارداری به عنوان بخشی از آزمایشات بارداری هر خانم انجام می شود. در زنان Rh منفی این تست همچنین در هفته 28، پیش از تزریق RhIg، و نیز پس از زایمان، در صورتی که نوزاد Rh مثبت باشد، انجام می شود. در خانم های باردار منفی با آنتی بادی های شناخته شده، تست غربالگری آنتی بادی های RBC گاهی اوقات به عنوان یک ابزار نظارتی به منظور ردیابی تقریبی میزان آنتی بادی موجود درخواست می شود.

انتقال خون: اگر غربالگری آنتی بادی RBC مثبت باشد، نشان می دهد که یک یا چند نوع آنتی بادی RBC وجود دارد. برخی از این آنتی بادی ها نسبت به سایرین مهم ترند. هنگامی که یک تست غربالگری آنتی بادی RBC قبل از انتقال خون انجام می شود، نتیجه ی مثبت نشان می دهد که به آزمایش شناسایی آنتی بادی برای تشخیص آنتی بادی های موجود در آن نیاز است. پس از شناسایی آنتی بادی، خون اهدا کننده باید بررسی شود. این خون نباید حاوی آنتی ژن (های) مربوطه باشد تا آنتی بادی با آن واکنش نشان نداده و آنتی ژن های RBC اهدا کننده را تخریب نکند.

بارداری: اگر یک مادر باRh  منفی، نتیجه ی منفی در غربالگری آنتی بادی RBC به دست آورد، برای جلوگیری از تولید آنتی بادی، در طی 72 ساعت به او ایمونوگلوبولین تزریق می شود. اگر نتیجه ی تست مثبت باشد، لازم است آنتی بادی یا آنتی بادی های موجود شناسایی شوند. اگر آنتی بادی علیه آنتی ژن D به طور فعال توسط مادر تشکیل شده باشد، تزریق RhIg مؤثر نخواهد بود. اگر آنتی بادی متفاوتی داشته باشد، باز هم می توان از تزریق RhIg برای جلوگیری از تولید آنتی بادی های آنتی ژن D استفاده کرد.