انواع گروه خونی بر اساس نشانگرها (کربوهیدرات ها یا پروتئین های خاص) یا آنتی ژن های موجود در سطح گلبول های قرمز (RBCs) تعیین می شوند. دو آنتی ژن اصلی یا شناسه سطح روی RBC های انسانی آنتی ژن های A و B هستند. آنتی ژن مهم دیگر Rh نامیده می شود. این آزمایش وجود یا عدم وجود این آنتی ژن ها را برای تعیین گروه خونی ABO و نوع Rh تشخیص می دهد.

افرادی که گلبول های قرمز آن ها آنتی ژن A دارند، در گروه خونی A قرار دارند، آن هایی که آنتی ژن B دارند گروه B هستند، آن هایی که هر دو آنتی ژن A و B را دارند در گروه AB قرار دارند و افرادی که هیچ کدام از این نشانگرها را ندارند در گروه خونی O قرار دارند.

اگر پروتئین Rh روی گلبول های قرمز موجود باشد، خون یک فرد +Rh (مثبت) است. در صورت عدم وجود، خون فرد از نوع -Rh (منفی) است.

بدن ما به طور طبیعی علیه آنتی ژن های A و B آنتی بادی تولید می کند که ما روی گلبول های قرمزمان نداریم. به عنوان مثال، فردی که از گروه خونی A است، آنتی بادی های ضد B دارد که علیه آنتی ژن های B بر روی گلبول های قرمز عمل میکنند و شخصی که از نوع B است، آنتی بادی های ضد A دارد که علیه آنتی ژن های A بر روی گلبول های قرمز عمل میکنند. افرادی که گروه خونی AB دارند، هیچ یک از این آنتی بادی ها را ندارند، در حالی که افرادی که گروه خونیO دارند هر دو آنتی بادی را ندارند.

جدول زیر نوع آنتی بادی را که یک فرد بر اساس گروه خونی در خون دارد، نشان می دهد.

این آنتی بادی ها برای تعیین گروه خونی فرد مفید هستند و به تعیین انواع گروه خونی که با اطمینان می توانند دریافت کنند (سازگاری) کمک می کنند. به عنوان مثال، اگر خون فردی که گروه خونی A دارد (و دارای آنتی بادی هایی علیه آنتی ژن B است) به فردی که گروه خونی B دارد تزریق شود، آنتی بادی ها گلبول های قرمز خون تزریق شده را هدف قرار داده و از بین میبرند و باعث عوارض شدید و بالقوه کشنده می شوند. بنابراین، مطابقت گروه خونی فرد با خون مورد نظر، برای انتقال خون بسیار مهم است.

برخلاف آنتی بادی های آنتی ژن های A و B، آنتی بادی های Rh به طور طبیعی تولید نمی شوند. یعنی آنتی بادی های Rh تنها پس از آن که شخصی که فاکتور Rh بر روی گلبول های قرمز خون خود  نداشته باشد(Rh منفی  باشد) در معرض گلبول های قرمز Rh مثبت قرار می گیرد، تولید می شود. این اتفاق ممکن است در دوران بارداری یا تولد یک نوزاد زمانی که یک زن Rh منفی با یک نوزاد Rh مثبت باردار باشد، یا گاهی اوقات وقتی خون فرد Rh مثبت به فرد Rh منفی منتقل می شود، رخ دهد. در هر صورت اولین قرار گرفتن در معرض آنتی ژن Rh ممکن است به یک واکنش شدید در برابر سلول های Rh مثبت منجر نشود، اما این مواجهه در دفعات بعدی ممکن است باعث واکنش شدید شود.

از این آزمایش برای تعیین گروه خونی یک فرد، برای تعیین اینکه آیا فرد گروه خونی A ،B ،AB یا O دارد و اینکه آیا Rh مثبت یا Rh منفی باشد استفاده می شود.

ممکن است از این آزمایش در موارد زیر استفاده شود :

• اطمینان از سازگاری بین گروه خونی فردی که نیاز به انتقال خون یا اجزای خونی دارد و تعیین نوع ABO و Rh واحد خونی که قرار است منتقل شود. تعیین گروه خونی به همراه آزمایشات دیگری مانند غربالگری آنتی بادی RBC و کراس مچ انجام می شود تا مشخص شود فرد چه نوع خون یا اجزای خونی را با اطمینان می تواند دریافت کند. اگر واحدی از خون که حاوی آنتی ژن ABO است به گیرنده ای که آنتی بادی دارد منتقل شود، ممکن است یک واکنش کشنده رخ بدهد. به عنوان مثال، افراد دارای گروه خونی O، هر دو آنتی بادی ضد A و ضد B را در خون خود دارند. اگر واحدی از خون که گرو A ، B یا AB است به این شخص منتقل شود، آنتی بادی های موجود در خون گیرنده با گلبول های قرمز واکنش نشان می دهند، آن ها را از بین می برند و عوارض جدی ایجاد می کنند.

به طور مشابه اگر فرد Rh منفی، خون Rh مثبت دریافت کند، به احتمال زیاد فرد پادتن هایی را علیه خون Rh مثبت تولید می کند. اگرچه این وضعیت برای دریافت کننده در جریان انتقال فعلی مشکلی ایجاد نمی کند، اما در صورت تکرار در آینده می تواند به یک واکنش جدی منجر شود.

• تعیین سازگاری بین یک زن باردار و نوزادش (جنین). تعیین Rh به ویژه در دوران بارداری بسیار مهم است زیرا ممکن است Rh یک مادر و جنین او ناسازگار باشد. اگر مادر Rh منفی باشد اما پدر Rh مثبت باشد، جنین ممکن است دارای آنتی ژن Rh مثبت باشد. در نتیجه بدن مادر می تواند آنتی بادی را علیه آنتی ژن Rh ایجاد کند. آنتی بادی ها ممکن است از جفت عبور کرده و باعث از بین رفتن گلبول های قرمز کودک شوند، در نتیجه وضعیتی به نام بیماری همولیتیک جنین و نوزاد (HDFN) به وجود می آید. برای جلوگیری از افزایش آنتی بادی های Rh، یک مادر Rh منفی با تزریق ایمونوگلوبولین Rh در دوران بارداری و بعد از زایمان کودک دارای Rh مثبت، تحت درمان قرار می گیرد. ایمونوگلوبولین Rh در دوران بارداری و زایمان به آنتی ژن Rh جنین متصل شده و به این ترتیب آنتی ژن Rh جنین “ماسک” می شود و از تولید آنتی بادی در برابر آنتی ژن Rh جلوگیری می شود.
• تعیین گروه خونی اهداکنندگان خون در مرکز جمع آوری خون. واحدهای خونی که از اهداکنندگان جمع آوری می شوند، تعیین گروه خون می شوند و سپس به طور مناسب برچسب خورده می شوند تا بتوانند در افراد مناسب استفاده شوند.
• تعیین گروه خونی اهدا کنندگان و گیرندگان اندام ها، بافت ها یا مغز استخوان به عنوان بخشی از پروسه انجام عمل پیوند. همراه با آزمایش HLA، از تعیین گروه خونی ABO برای شناسایی و همسان سازی اهدا کنندگان و گیرندگان مناسب برای هم، استفاده می شود.

گروه بندی ABO و تعیین Rh بر روی تمام خون های اهدا شده انجام می شود. همچنین این آزمایشات در مواردی انجام می شود که افراد به انتقال خون نیاز داشته باشند. شرایط یا موقعیت هایی که ممکن است در انتقال خون مهم باشند شامل موارد زیر است :

• کم خونی شدید و شرایطی که باعث کم خونی می شود (از قبیل بیماری سلول داسی و تالاسمی)
• خونریزی در حین یا بعد از عمل
• آسیب یا تروما
• خونریزی بیش از حد
• سرطان و اثرات شیمی درمانی
• اختلالات خونریزی مانند هموفیلی

آزمایش هنگام بارداری نیز انجام می شود تا مشخص شود که آیا مادر Rhمنفی است یا مثبت. کلیه نوزادان تازه متولد شده از مادران Rh منفی، برای تشخیص اینکه آیا مادر نیاز به دریافت ایمونوگلوبولین Rh دارد یا خیر، بلافاصله پس از تولد از نظر ABO و Rh تعیین گروه خون می شوند.

وقتی شخصی کاندید پیوند عضو، بافت یا مغز استخوان باشد یا وقتی شخصی مایل به اهدای عضو باشد، این آزمایش انجام می شود. این یکی از اولین آزمایشاتی است که در تعیین سازگاری بین اهدا کننده و گیرنده انجام می شود.

گاهی اوقات تعین گروه خون به عنوان بخشی از فرایند تعیین نسبت خونی، انجام می شود. برای اطلاعات بیشتر در این مورد، به مقاله جهان آزمایشات ژنتیک مراجعه کنید.

نتایج تعیین گروه خون مشخص می کند که فرد دارای کدام نوع گروه خونی  A ،B ،AB یا O است و Rh مثبت یا منفی است. این نتایج به پزشک معالج را از خون یا اجزای خونی مناسب برای دریافت توسط فرد آگاه می کند.

جدول زیر نشان می دهد که براساس نوع خون، بیماران چه نوع خونی را می توانند با خیال راحت دریافت کنند.

* این موارد فقط برای انتقال RBC اعمال می شوند. هنگام انتقال محصولات پلاسما و پلاکت ها، گزینه های سازگار متفاوت هستند (برای اطلاعات بیشتر در این مورد به مقاله طب انتقال خون مراجعه کنید).

نتایج تعیین گروه خون نشان می دهد که آیا یک زن باردار Rh مثبت است یا Rh منفی. این اطلاعات نشان می دهد که آیا این زن ممکن است کاندید دریافت ایمونوگلوبولین Rh باشد یا خیر، که این امر مانع از تولید آنتی بادی در برابر سلول های خونی جنین می شود.

گروه خون خون اهدا شده از این جهت حائز اهمیت است که این اطلاعات به پزشکان معالج امکان می دهد تا مشخص کنند که کدام یک از بیماران با آن نوع خون سازگار هستند و با اطمینان می توانند آن خون را دریافت کنند.

به طور مشابه هنگامی که یک عضو بدن، بافت یا مغز استخوان با گیرنده در نظر گرفته شده سازگار باشد، احتمال کمتری در پس زدن سریع پس از پیوند وجود دارد.