هموگلوبین A1c که به آن A1c یا هموگلوبین گلیکوزه شده نیز گفته می شود، هموگلوبینی است که گلوکز به آن وصل شده است. آزمایش A1c با اندازه گیری درصد هموگلوبین گلیکوزه شده در خون، میزان گلوکز خون را طی 2 تا 3 ماه گذشته ارزیابی می کند.

هموگلوبین یک پروتئین حمل کننده اکسیژن است که در سلول های قرمز خون (RBCs) یافت می شود. چندین نوع هموگلوبین طبیعی وجود دارد، اما شکل غالب – حدود 95-96٪ – هموگلوبین A است. از آنجا که گلوکز در خون گردش می کند، برخی از آن ها به طور خودبخود به هموگلوبین A متصل می شوند.

هرچه سطح گلوکز در خون بالاتر باشد، هموگلوبین گلیکوزه شده بیشتر تشکیل می شود. هنگامی که گلوکز به هموگلوبین متصل شد، به مدت عمر گلبول قرمز – به طور معمول حدود 120 روز – در آنجا باقی می ماند. شکل غالب هموگلوبین گلیکوزه شده به A1c گفته می شود . A1cبه صورت روزانه تولید می شود و به آرامی از خون حذف می شود زیرا RBC های قدیمی تر می میرند و RBC های جوان تر (با هموگلوبین غیر گلیکوزه) جای آن ها را می گیرند.

آزمایش A1c ممکن است برای غربالگری و تشخیص دیابت یا خطر ابتلا به دیابت مورد استفاده قرار گیرد. استانداردهای مراقبت پزشکی دیابت از انجمن دیابت آمریكا (ADA) اعلام كرده است كه ممكن است بیماری دیابت براساس معیارهای A1c یا معیارهای قند خون (به عنوان مثال: قند خون ناشتا (FBG) یا آزمایش تحمل گلوكز 2 ساعته) تشخیص داده شود.

A1c همچنین برای نظارت بر درمان افراد مبتلا به دیابت استفاده می شود. این امرکمک می کند تا ارزیابی میزان کنترل سطح گلوکز با گذشت زمان به خوبی انجام شود. برای اهداف نظارتی، A1c كمتر از 7٪ كنترل قند خون مناسب و خطر کمتر ابتلا به عوارض دیابتی را نشان می دهد.

با این حال  ADA و اتحادیه اروپایی مطالعات دیابت (EASD) توصیه می کنند که مدیریت کنترل گلوکز در مبتلایان به دیابت نوع 2 “بیمار محور” باشد. توصیه می شود افراد برای انتخاب هدفی که منعکس کننده وضعیت سلامت فردی باشد و برای تعیین توازن متناسب خطرات و مزایا همکاری نزدیکی با پزشک معالج داشته باشند.

غربالگری و تشخیص

آزمایش هموگلوبین A1c ممکن است برای غربالگری و تشخیص دیابت و پیش دیابت در بزرگسالان استفاده شود.

با این حال آزمایش A1c نباید برای موارد زیر استفاده قرار گیرد :

• غربالگری دیابت مرتبط با فیبروز کیستیک
• تشخیص دیابت حاملگی در زنان باردار
• تشخیص دیابت در کودکان و نوجوانان
• افرادی که اخیراً خونریزی شدید یا انتقال خون داشته اند
• مبتلایان به بیماری مزمن کلیه یا بیماری کبد
• مبتلایان به اختلالات خونی مانند کم خونی فقر آهن و کم خونی ویتامین B12
• افراد دارای برخی از انواع هموگلوبین غیرنرمال (به عنوان مثال: بیماری سلول داسی یا تالاسمی)

در این موارد از آزمایش قند خون ناشتا، تست تحمل گلوکز خوراکی یا آزمایش فروکتوزامین برای غربالگری یا تشخیص دیابت استفاده می شود.

فقط از تست های A1c پذیرفته شده توسط متد های آزمایشگاه های معتبر (دارای مجوز برنامه ملی استاندارد گلیکوهموگلوبین) باید برای اهداف تشخیصی یا غربالگری استفاده شود. در حال حاضر تست هایی که ممکن است در مطب پزشک انجام شود یا خود بیمار انجام دهد، به اندازه کافی برای استفاده در امر تشخیص دقیق نیست اما می تواند برای نظارت بر درمان (شیوه زندگی و دارودرمانی) استفاده شود.

مانیتورینگ 

آزمایش A1c همچنین برای نظارت بر کنترل قند خون مبتلایان به دیابت در طولانی مدت استفاده می شود. هدف مبتلایان به دیابت،تا حد امکان نگه داشتن سطح قند خون درحد معمول است. این امر به کاهش عوارض ناشی از افزایش سطح گلوکز مزمن، مانند صدمات پیشرونده در اعضاء بدن مانند کلیه ها، چشم ها، سیستم قلبی عروقی و اعصاب کمک می کند. بر خلاف نتایج تست گلوکز، که اطلاعاتی در مورد وضعیت قند خون شخص به طور دقیق در زمان جمع آوری خون ارائه می دهد ، نتیجه آزمایش A1c میانگین مقدار گلوکز خون در طی 2-3 ماه گذشته را نشان می دهد. این امر به مبتلایان دیابت و پزشکان معالج کمک می کند که بدانند آیا تدابیری که برای کنترل دیابت انجام می شود موفقیت آمیز است یا نیاز به تعدیل دارد.

A1c معمولا به افراد دیابتی تازه تشخیص داده شده کمک می کند که افزایش میزان قند خون کنترل نشده آن ها در طی 2-3 ماه گذشته تعیین شود. آزمایش چندین بار تا رسیدن به حد مطلوب گلوکز انجام می شود.

غربالگری و تشخیص

A1c ممکن است به عنوان بخشی از معاینه سلامت درخواست شود و یا زمانی که شخصی به دلیل علائم افزایش قند خون (هایپرگلایسمی) مشکوک به دیابت است، آزمایش درخواست می شود. علائم افزایش قند خون عبارتند از :

• افزایش عطش و نوشیدن مایعات
• افزایش ادرار
• افزایش اشتها
• خستگی
• تاری دید
• عفونت هایی که دیر بهبود می یابند.

آزمایش A1c ممکن است در بزرگسالانی که اضافه وزن دارند و عوامل خطر اضافی زیر را دارند نیز در درخواست شود :

• عدم تحرک جسمی
• خویشاوند درجه یک (خواهر و برادر یا والدین) مبتلا به دیابت
• نژاد / قومیت پرخطر (به عنوان مثال، آمریکایی – آفریقایی، لاتین، آمریکایی های بومی، آمریکایی – آسیایی، جزیره اقیانوس آرام)
• فشار خون بالا (هایپرتنشن)
• پانل لیپید غیر طبیعی(کلسترول HDL کم و یا تری گلیسیرید بالا)

-زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک

• سابقه بیماری های قلبی عروقی
• سایر شرایط بالینی مرتبط به مقاومت به انسولین

انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند آزمایش A1c از سن 45 سالگی برای افراد دارای اضافه وزن یا چاقی انجام شود. اگر نتیجه طبیعی باشد، آزمایش باید حداقل با فاصله 3 سال تکرار شود.با توجه به نتایج آزمایش های قبلی و ریسک فاکتور ها، یا وقتی علائم افزایش قند خون مشاهده می شود، لازم است آزمایش زودتر تکرار شود.

افرادی که به دیابت مبتلا نیستند اما با ریسک بالا در معرض خطر ابتلا به دیابت (پیش دیابت) هستند، باید حداقل سالانه آزمایش A1c را انجام دهند.

مانیتورینگ

بسته به نوع دیابتی که فرد دارد، میزان کنترل دیابت فرد و طبق توصیه پزشک معالج، آزمایش A1c ممکن است سالانه 2 تا 4 بار انجام شود. ADA در صورت دستیابی به اهداف درمانی و قند خون پایدار تحت کنترل، آزمایش A1c را برای مبتلایان به دیابت حداقل دو بار در سال توصیه می کند. هنگامی که برای شخصی به تازگی تشخیص دیابت گذاشته شده یا سطح گلوکز فرد بعد از شروع درمان همچنان غیر طبیعی است، ممکن است A1c به صورت سه ماهه درخواست شود.

در غربالگری و تشخیص، برخی از نتایج که مشاهده می شوند عبارتند از :

• فردی که دیابت ندارد : نتیجه A1c کمتر از 5.7٪ (39 میلی مول در مول)
• فرد دیابتیک : سطح 6.5٪A1c  (48 میلیمول در مول) یا بالاتر
• فردی که با افزایش خطر ابتلا به دیابت در آینده روبه رو است (پیش دیابت): 5.7 A1c تا 6.4٪ (39-46 میلی مول در مول)

برای نظارت بر کنترل گلوکز، A1c در حال حاضر به صورت درصد گزارش می شود و برای اکثر مبتلایان به دیابت توصیه می شود که هدف آن ها نگه داشتن هموگلوبین A1c  زیر 7٪ باشد. هر چه بیماران بتوانند A1c خود را طبق هدف درمانی انجمن دیابت آمریكا (ADA) كمتر از 7٪ نگه دارند بدون آنكه تجربه قند خون خیلی كم (هیپوگلایسمی) داشته باشند، دیابت آن ها  بهتر تحت كنترل قرار می گیرد. با افزایش A1c ، خطر عوارض نیز وجود دارد.

با این وجود اگر فرد مبتلا به دیابت نوع 2 باشد، ممکن است با مشورت پزشک معالج، هدف A1c را خودش انتخاب کند. هدف ممکن است به عوامل مختلفی بستگی داشته باشد، از جمله طول مدت زمانی که از زمان تشخیص گذشته است، وجود سایر بیماری ها، عوارض دیابت (مثلاً اختلال در بینایی یا از بین رفتن بینایی و آسیب کلیه)، خطر عوارض ناشی از هیپوگلایسمی ، امید به زندگی و اینکه آیا شخص دارای سیستم پشتیبانی و مراقبت های بهداشتی در دسترس هست یا خیر.

به عنوان مثال یک فرد مبتلا به بیماری قلبی که سال ها با دیابت نوع 2 زندگی کرده و عوارض دیابتی نداشته است، ممکن است هدف A1c بالاتری داشته باشد (مثلاً 7.5٪ – 8.0٪) که توسط پزشک معالج تنظیم شده است. در حالی که کسی که از سایر لحاظ سالم است و تنها تشخیص دیابت دارد تا زمانی که قند خون پایین برایش خطر مهمی نداشته باشد، ممکن است دارای هدف پایین تری باشد (به عنوان مثال 6.0-6.5).

گزارش آزمایش A1c همچنین ممکن است طبق واحد SI (میلی مول در مول) گزارش شود و شامل قند متوسط ​​تخمینی ​​(eAG) نیز باشد، که نتیجه محاسبه شده بر اساس سطح هموگلوبین A1c است. گلوکز متوسط ​​تخمین زده شده (eAG) به طور غیرمستقیم میزان گلوکز را طی یک دوره 2-3 ماه قبل از اندازه گیری A1c منعکس می کند.

هدف از گزارش eAG کمک به تعیین  ارتباط نتایج A1c با سطوح روزانه گلوکز و آزمایشات گلوکز است. فرمول eAG درصد A1c را به واحد mg / dL یا mmol / L تبدیل می کند (برای جزئیات به مطالب زیر مراجعه کنید).

لازم به ذکر است که eAG در واقع همان ارزیابی قند خون در طی چند ماه گذشته است. نتایج این تست دقیقا مطابق با نتایج آزمایش گلوکز روزانه نیست. ADA این محاسبه را به تصویب رسانده و یک ماشین حساب و اطلاعات مربوط به eAG را در وب سایت DiabetesPro ارائه می دهد. وب سایت NGSP همچنین یک ماشین حساب برای تبدیل هموگلوبین A1c از واحد SI (mmol / mol) به درصد دارد.