شمارش کامل سلول های خونی (CBC) شامل گروهی از آزمایشات است که سلول های موجود در گردش خون را ارزیابی می کند، از جمله گلبول های قرمز (RBCs)، گلبول های سفید (WBCs) و پلاکت ها CBC .(PLT) می تواند سلامت کلی فرد را ارزیابی کند و انواع بیماری ها و شرایطی مانند عفونت، کم خونی و لوسمی را تشخیص دهد.

سلول های خونی در درجه اول در مغز استخوان تولید و بالغ می شوند و در شرایط عادی، در صورت نیاز در جریان خون آزاد می شوند. سه نوع سلول ارزیابی شده توسط CBC شامل موارد زیر هستند :

• سلول های قرمز خون

گلبول های قرمز، که به آن ها اریتروسیت نیز گفته می شود، در مغز استخوان تولید می شوند و پس از بالغ شدن، وارد جریان خون می شوند. گلبول های قرمز حاوی هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در بدن منتقل می کنند) هستند. طول عمر معمولی یک  RBCحدود  120روز است. بنابراین مغز استخوان باید به طور مداوم RBC های جدید تولید کند تا آن ها را با  RBC های پیر یا تخریب شده یا از دست رفته به واسطه خونریزی، جایگزین کند. برخی از شرایط بر تولید RBC های جدید و  یا طول عمر آن ها تأثیر می گذارند. همچنین شرایطی که ممکن است منجر به خونریزی های قابل توجه شوند، بر تولید RBC های جدید و  یا طول عمر آن ها تأثیر می گذارند.

RBC ها به طور معمول از نظر اندازه و شکل یکنواخت هستند، اما ظاهر آن ها می تواند تحت تأثیر شرایط مختلفی از جمله کمبود ویتامین B12 و فولات و کمبود آهن تغییر کند. نمونه ای از یک بیماری شایع که روی گلبول های قرمز اثر می گذارد کم خونی است که از تعداد کم گلبول های قرمز و هموگلوبین کم ناشی می شود. بیماری های مختلفی می توانند به کم خونی منجر شوند، بنابراین اغلب برای تعیین علت انجام آزمایشات اضافی لازم است. برای اطلاعات بیشتر، به مقاله های مربوط به شمارش گلبول های قرمز، هموگلوبین و هماتوکریت مراجعه کنید.

• گلبول های سفید خون

گلبول های سفید که لکوسیت نیز نامیده می شوند، سلول هایی هستند که در خون، سیستم لنفاوی و بافت ها وجود دارند و بخش مهمی از سیستم دفاع طبیعی بدن (سیستم ایمنی) هستند. گلبول های سفید به محافظت در برابر عفونت ها کمک می کنند و همچنین در التهاب و واکنش های آلرژیک نقش دارند. پنج نوع مختلف WBC وجود دارد که هر یک عملکرد متفاوتی دارند. این 5 نوع شامل نوتروفیل ها، لنفوسیت ها، بازوفیل ها، ائوزینوفیل ها و مونوسیت ها هستند.

WBC ها در تعداد نسبتاً پایداری در خون وجود دارد. با این وجود  ممکن است این تعداد بسته به آنچه در بدن اتفاق می افتد، به طور موقت افزایش یا کاهش یابند. به عنوان مثال یک عفونت می تواند مغز استخوان را تحریک کند تا تعداد بیشتری نوتروفیل را برای مقابله با عفونت باکتریایی تولید کند. با آلرژی ممکن است تعداد ائوزینوفیل ها افزایش یابد. عفونت ویروسی ممکن است باعث افزایش تعداد لنفوسیت ها شود. در برخی از بیماری ها مانند سرطان خون، سلول های سفید غیر طبیعی (نابالغ یا بالغ) ممکن است به سرعت تکثیر شوند. برای اطلاعات بیشتر به مقالات White Blood Cell Count و WBC Diffial مراجعه کنید.

• پلاکت ها

پلاکت ها که به آن ها ترومبوسیت نیز می گویند، در واقع قطعات سلولی ریزی هستند که در خون گردش می کنند و برای لخته شدن طبیعی خون ضروری هستند. هنگامی که آسیب دیدگی وجود دارد و خونریزی شروع می شود، پلاکت ها با پیوستن به محل آسیب و جمع شدن در کنار یکدیگر و تشکیل یک پلاک موقت، خونریزی را متوقف می کنند. پلاکت ها همچنین سیگنال های شیمیایی آزاد می کنند که باعث جمع شدن پلاکت های اضافی می شود و در نهایت بخشی از لخته خون به صورت پایدار در محل آسیب قرار می گیرند تا زمانی که جراحت بهبود یابد.

اگر فرد بیماری یا شرایطی دارد که باعث کاهش پلاکت ها (ترومبوسیتوپنی) یا اختلال در عملکرد پلاکت ها می شود، ممکن است در معرض خطر خونریزی بیشتر و کبودی بیش از حد قرار داشته باشد. از طرفی پلاکت اضافی (ترومبوسیتوز) می تواند باعث لخته شدن بیش از حد شود. برای اطلاعات بیشتر به مقاله شمارش پلاکت ها مراجعه کنید.

آزمایش CBC معمولا با استفاده از یک ابزار اتوماتیک انجام می شود که پارامترهای مختلفی از جمله تعداد سلول ها و ویژگی های فیزیکی برخی از سلول ها را اندازه گیری می کند. CBC استاندارد شامل موارد زیر است :

* آزمایش گلبول های قرمز (RBC)  

• شمارش گلبول های قرمز (RBC) که تعداد واقعی گلبول های قرمز در نمونه خون را محاسبه می کند.
• هموگلوبین که میزان کل پروتئین حامل اکسیژن در خون را اندازه گیری می کند، که به طور کلی تعداد گلبول های قرمز خون را منعکس می کند.
• هماتوکریت که درصد کل حجم خون را که از گلبول های قرمز تشکیل شده است، اندازه گیری می کند.

شاخص های گلبول های قرمز اطلاعاتی در مورد خصوصیات فیزیکی گلبولهای قرمز ارائه می دهند :

• حجم متوسط گلبول های قرمز ​​(MCV) که در واقع اندازه گیری اندازه متوسط ​​گلبول های قرمز خون است.

-میانگین وزن هموگلوبین (MCH) که در واقع اندازه گیری میانگین مقدار هموگلوبین در گلبول های قرمز خون است.

-میانگین غلظت هموگلوبین بدن (MCHC) که در واقع اندازه گیری میانگین غلظت هموگلوبین در گلبول های قرمز خون است.

– ضریب تغییرات اندازه گیری گلبول های قرمز (RDW) که اندازه گیری میزان تغییر در اندازه گلبول های قرمز است.

-CBC همچنین ممکن است شامل تعداد رتیکولوسیت ها باشد که یک اندازه گیری از تعداد مطلق یا درصد گلبول های قرمز تازه آزاد شده در نمونه خون است.

* آزمایش گلبول های سفید (WBC)

-شمارش گلبول های سفید (WBC) که نشانگر تعداد کل گلبول های سفید موجود در نمونه خون است.

-درصد گلبول های سفید ممکن است به عنوان بخشی از CBC گنجانده شود یا اگر تعداد WBC زیاد یا کم باشد ممکن است در پیگیری انجام شود. درصد WBC تعداد پنج نوع گلبول سفید موجود (نوتروفیل ها، لنفوسیت ها، مونوسیت ها، ائوزینوفیل ها و بازوفیل ها) را شناسایی و شمارش می کند. تعداد هر کدام را می توان به عنوان یک تعداد مطلق و یا به عنوان درصدی از کل گزارش داد.

* آزمایش پلاکت

• شمارش پلاکت ها که نشانگر تعداد پلاکت ها در نمونه خون است.
• متوسط ​​حجم پلاکت (MPV) ممکن است با CBC گزارش شود که در واقع اندازه گیری حجم متوسط ​​پلاکت ها است.
• ضریب تغییرات اندازه گیری پلاکت (PDW) همچنین ممکن است با CBC گزارش شود که نشان دهنده میزان تغییر در اندازه پلاکت ها است.

نتایج CBC خارج از بازه های مرجع تعیین شده ممکن است نشان دهنده وجود یک یا چند بیماری باشد. به طور معمول آزمایش های دیگری برای تعیین علت نتایج غیر طبیعی انجام می شود. اغلب یک اسمیر خون با استفاده از میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد. یک متخصص آزمایشگاه ظاهر و ویژگی های فیزیکی سلول های خونی مانند اندازه، شکل و رنگ آن ها را ارزیابی می کند و هرگونه ناهنجاری ممکن را شناسایی می کند. این اطلاعات به پزشک معالج سرنخ های بیشتری راجع به علت نتایج غیر طبیعی CBC می دهد.

شمارش کامل خون (CBC) اغلب به عنوان یک آزمایش غربالگری گسترده برای تعیین وضعیت سلامت عمومی مورد استفاده قرار می گیرد. یک CBC ممکن است در موارد زیر مورد استفاده قرار گیرد :

• غربالگری برای طیف گسترده ای از شرایط و بیماری ها
• در تشخیص شرایط و بیماری های مختلفی از جمله کم خونی، عفونت، التهاب  اختلال خونریزی، لوسمی و …
• نظارت بر وضعیت یک بیماری یا وضعیت و اثربخشی درمان پس از مشخص شدن بیماری
• مانیتورینگ درمانی که معلوم است روی سلول های خونی اثر منفی می گذارد، مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی

CBC یک آزمایش بسیار متداول است. ممکن است در هنگام معاینات روتین، یک CBC انجام شود.

CBC ممکن است هنگام بیماری و شرایطی که سلول های خونی را تحت تأثیر قرار می دهند درخواست شود. نمونه هایی از علائمی که ممکن است باعث شوند آزمایش درخواست شود عبارتند از : خستگی یا ضعف، کبودی مکرر یا خونریزی، علائم مشکوک به عفونت یا التهاب.

هنگامی که فرد بیماری و شرایط شناخته شده ای دارد که بر سلول های خونی تأثیر می گذارند، اغلب CBC به طور منظم برای نظارت بر وضعیت بیماری و وضعیت فرد درخواست می شود. به همین ترتیب، اگر فرد برای یک بیماری مرتبط با خون تحت درمان قرار می گیرد، ممکن است CBC به طور مکرر انجام شود تا مشخص شود آیا درمان موثر است یا خیر.

برخی از روش های درمانی مانند شیمی درمانی می توانند بر روی سلول های مغز استخوان تأثیر بگذارند. برخی از داروها می توانند تعداد WBC را کاهش دهند. ممكن است به طور منظم CBC انجام شود تا این دارو ها تحت نظر باشند.