سیفلیس، عفونت ناشی از باکتری ترپونما پالیدوم است که عمدتا از راه تماس جنسی مثل تماس مستقم با زخم های سفت، برجسته و بدون درد سیفلیس (شانکر) منتقل می شود. معمول ترین تست های سیفلیس، آنتی بادی هایی که در پاسخ به عفونت ترپونما پالیدوم ایجاد شده اند را در خون شناسایی می کنند. برخی روش ها که کمتر استفاده می شوند مستقیما خود باکتری یا ماده ژنتیک (DNA) آن را شناسایی می کنند.

سیفلیس به راحتی با آنتی بیوتیک ها قابل درمان است اما در صورت عدم درمان می تواند عوارض شدیدی ایجاد کند. مادر بیمار می تواند عفونت را به جنینش منتقل کند که این مسئله ممکن است باعث عوارض بالقوه و جدی در جنین شود.

سیفلیس می تواند چند مرحله داشته باشد :

سیفلیس اولیه: مرحله اولیه حدود 2 تا 3 هفته پس از ابتلا به عفونت آغاز می شود. در این مرحله یک یا چند شانکر، به ویژه در قسمت هایی از بدن که در معرض شانکر های شریک جنسی قرار می گیرد؛ مثل پنیس و واژن، ایجاد می شود. با این وجود، شانکر معمولا بدون درد بوده و ممکن است مورد توجه قرار نگیرد؛ به ویژه اگر در رکتوم یا سرویکس باشد. شانکر در این مرحله می تواند در طی 4 تا 6 هفته بدون درمان از بین برود.

سیفلیس ثانویه : اگر سیفلیس اولیه درمان نشود، ممکن است سیفلیس ثانویه طی 6 هفته تا 6 ماه پس از ظهور اولین شانکر رخ دهد. این مرحله با راش پوستی که اغلب زبر، قرمز و لکه دار بوده و غالباً در کف دست ها و پا ها ظاهر می شود (نواحی نامعمول برای عمده ی دیگر راش ها) مشخص شده و معمولاً خارش ندارد. در این مرحله ممکن است علائم دیگری از جمله تب، خستگی، تورم گره ها (غدد) لنفاوی، گلو درد و بدن درد نیز وجود داشته باشد.

سیفلیس دیررس یا مرحله سوم : در صورت عدم درمان، سیفلیس ثانویه می تواند به مرحله نهفته ادامه یابد که در آن، فرد علائمی نداشته؛ اما همچنان به عفونت مبتلا است. این مرحله می تواند سال ها ادامه یابد. 15% از افرادی که در این مرحله همچنان درمانی دریافت نکنند، به عوارض مرحله سوم سیفلیس یا سیفلیس دیررس دچار می شوند. در این موارد، باکتری می تواند قلب، چشم ها، مغز، سیستم عصبی، استخوان ها، مفاصل و تقریباً هر قسمت دیگری از بدن را تخریب کند. در صورت درگیری سیستم عصبی مرکزی به آن نوروسیفلیس گفته می شود. مرحله سوم سیفلیس می تواند سال ها ادامه داشته و در مرحله آخر منجر به بیماری روانی، کوری، سایر مشکلات عصبی، بیماری قلبی و مرگ شود.

سیفلیس در مراحل اولیه و ثانویه سرایت بیشتری دارد. در سال 2014، حدود یک سوم از 63000 مورد جدید ابتلا به سیفلیس که به مراکز کنترل و پیشگیری بیماری (CDC) گزارش شده بودند، در مرحله اولیه یا ثانویه سیفلیس بودند. 83% از این موارد مربوط رابطه جنسی مردان با یکدیگر بود.

نمونه چگونه برای آزمایش جمع آوری می شود؟

بر اساس مرحله ی بیماری و روش تست مورد استفاده، نمونه های متفاوتی مورد نیاز هستند :

• اغلب نمونه خونی که از ورید بازو به منظور شناسایی آنتی بادی ها گرفته می شود، استفاده می گردد.
• در صورت وجود زخم سیفلیس، ممکن است تراش هایی از شانکر در نواحی مربوط از جمله سرویکس، پنیس، آنوس یا گلو برداشته شود.
• اگر شخص در مراحل آخر یا نهفته ی بیماری بوده و مشکوک به درگیری مغز باشد (نوروسیفلیس)، ممکن است بزل مایع نخاعی به منظور بررسی مایع مغزی نخاعی (CSF) از نظر وجود عفونت انجام شود.

تست های سیفلیس به منظور غربالگری و تشخیص عفونت ناشی از باکتری ترپونما پالیدوم که باعث سیفلیس می شود، مورد استفاده قرار می گیرد.

چند نوع متفاوت از این تست ها در دسترس است. تست های آنتی بادی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.

تست های آنتی بادی (سرولوژی) : این تست ها آنتی بادی ها را در خون و گاه در مایع مغزی نخاعی شناسایی می کنند. دو نوع کلی از این تست ها برای آزمایشات سیفلیس در دسترس هستند؛ تست آنتی بادی غیر ترپونمایی و تست آنتی بادی ترپونمایی (برگرفته از نام باکتری). هر یک از انواع، می توانند برای غربالگری سیفلیس به کار روند اما لازم است در ادامه، تست دیگری برای اطمینان از نتیجه ی مثبت و تشخیص سیفلیس فعال انجام شود.

تست های آنتی بادی غیر ترپونمایی : علت نام گذاری این تست ها شناسایی آنتی بادی هاییست که به صورت اختصاصی علیه باکتری ترپونما پالیدوم عمل نمی کنند. این آنتی بادی ها زمانی که فرد مبتلا به سیفلیس باشد در بدنش تولید می شوند اما ممکن است در شرایط دیگری نیز ساخته شوند. این تست ها حساسیت بسیار بالایی داشته و به دلیل غیر اختصاصی بودن، ممکن است نتایج مثبت کاذب را در بر داشته باشند؛ به طور مثال، در تزریق داخل وریدی دارو، بارداری، بیماری لایم، انواع خاصی از پنومونی، مالاریا، سل یا برخی اختلالات خود ایمنی مشخص مثل لوپوس. نتیجه ی مثبت در غربالگری باید با تست اختصاصی تر (ترپونمایی) تأیید شود. تست های غیر ترپونمایی شامل موارد زیر است :

• RPR (Rapid Plasma Reagin) : این تست علاوه بر غربالگری، در بررسی درمان سیفلیس مفید است. بدین منظور، سطح آنتی بادی اندازه گیری می شود. این تست ممکن است برای تأیید وجود عفونت فعال، زمانی که تست اولیه برای آنتی بادی های ترپونمایی مثبت است، استفاده شود.
• VDRL (Venereal Disease Research Laboratory): این تست علاوه بر خون، اصولاً روی CSF انجام می شود تا به تشخیص نوروسیفلیس کمک کند.

تست های آنتی بادی ترپونمایی : این تست های خونی، آنتی بادی هایی را شناسایی می کنند که به طور اختصاصی ترپونما پالیدوم را هدف قرار می دهد. این تست ها برای سیفلیس بسیار اختصاصی هستند؛ در نتیجه بعید بنظر می رسد که سایر شرایط باعث ایجاد نتیجه ی مثبت در این تست ها شوند. با این وجود، زمانی که یک فرد آلوده شده و این آنتی بادی ها در بدنش تولید شوند، در خون باقی می مانند؛ در حالی که آنتی بادی های غیر ترپونمایی در فردی که به طور کامل درمان شده باشد پس از 3 سال ناپدید می شوند. در نتیجه، یک نتیجه ی مثبت غربالگری ترپونمایی باید با یک تست غیر ترپونمایی مثل RPR دنبال شود تا بین عفونت فعال (یا عفونت مجدد) و مواردی که در گذشته اتفاق افتاده و به طور موفقیت آمیز درمان شده افتراق ایجاد شود. آزمایش های آنتی بادی ترپونمایی شامل موارد زیر است :

• FTA-ABS (Fluorescent treponemal antibody absorption) : این تست، 3 تا 4 هفته پس از مواجهه، می تواند کارآمد باشد. می توان از این تست، همانند آزمایش خون، برای اندازه گیری آنتی بادی های ضد pallidum در مایع مغزی نخاعی، به منظور تشخیص نوروسیفلیس استفاده کرد.
• TP-PA ( pallidum particle agglutination assay): این تست، برخی مواقع، به جای FTA-ABS انجام می شود؛ زیرا اختصاصی تر بوده و نتایج مثبت کاذب کمتری دارد.
• MHA-TP (Microhemagglutination assay): یک تست تأیید کننده ی دیگر است که امروزه کمتر استفاده می شود.
• Immunoassays (IA): در سال های اخیر، چندین تست اتوماتیک ایجاد شده اند که باعث تسهیل فرایند های تشخیصی می شوند.

شناسایی مستقیم باکتری– این تست ها کمتر متداول هستند :

• میکروسکوپ زمینه تاریک : این روش ممکن است در مراحل اولیه ی سیفلیس، زمانی که زخم مشکوک (شانکر) دیده می شود، استفاده شود. این روش، شامل ایجاد برشی از زخم، قرار دادن آن بر روی صفحه، و بررسی آن با ابزار خاصی تحت عنوان میکروسکوپ زمینه تاریک است.
• تست مولکولی (واکنش زنجیره ی پلی مراز؛ PCR) : این تست، ماده ی ژنتیک به دست آمده از باکتری موجود در زخم، خون یا مایع مغزی نخاعی را شناسایی می کند.

تست سیفلیس زمانی انجام می شود که فرد علائم و نشانه های زیر را داشته باشد :

• وجود شانکر در ناحیه ژنیتال یا گلو
• وجود راش های پوستی که معمولا زبر، قرمز و لکه دار بوده، و اغلب در کف دستها و پا ها ظاهر می شوند (مکانی غیر معمول برای سایر علل راش) و معمولاً خارش ندارد؛ با یا بدون علائم دیگر مانند تب، خستگی، تورم گره های لنفاوی، گلو درد و درد بدن

غربالگری سیفیلیس، بدون توجه به وجود علائم، هنگامی به فرد توصیه می شود که :

• در حال درمان یک بیماری مقاربتی دیگر مانند سوزاک (گنوره) باشد.
• باردار باشد؛ در اولین ویزیت دوران بارداری، در سه ماهه سوم و در زمان زایمان، در صورتی که خانم در ریسک بالایی قرار داشته باشد.
• مردی که با مردی دیگر رابطه جنسی داشته باشد؛ در این صورت، غربالگری باید سالانه و یا اگر فرد در ریسک بالایی قرار دارد هر 3 تا 6 ماه انجام شود.
• دارای فعالیت های جنسی پرخطر باشد؛ مثل رابطه جنسی محافظت نشده با افراد متعدد
• مبتلا به ایدز باشد؛ در این صورت، در اولین زمان تشخیص و پس از آن حداقل سالانه غربالگری انجام شود و اگر فرد در ریسک بالایی قرار دارد، در بازه های کوتاه تری انجام شود.
• تست سیفلیس یک یا تعداد بیشتری از شریک های جنسی او مثبت اعلام شده باشد.
• از سوی کارشناسان بهداشتی مطلع شده باشد كه در مواجهه با یك شریک جنسی آلوده قرار گرفته است.

سازمان CDC توصیه می کند که زمانی که فردی تحت درمان سیفلیس قرار می گیرد، به منظور اطمینان از درمان مؤثر و رفع عفونت، تست های دنبال کننده، از جمله اندازه گیری سطح آنتی بادی ها (مثل سطح RPR) را انجام دهد.

در تفسیر نتایج حاصل از آزمایشات سیفلیس باید مراقب بود.

تست های آنتی بادی :

یک آزمایش خون منفی، بدان معنی است که احتمالا عفونت وجود ندارد. با این وجود، نتیجه منفی تنها بدان معنی است که هیچ شواهدی از بیماری در زمان انجام آزمایش وجود ندارد. ممکن است آنتی بادی ها، تا چند هفته پس از قرار گرفتن در معرض باکتری شناسایی نشوند. اگر شخصی بداند که در معرض عفونت قرار گرفته است، و یا اگر ظن به عفونت زیاد باشد، ممکن است آزمایش، متعاقبا تکرار شود. همچنین مهم است که افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به عفونت سیفلیس قرار دارند، آزمایشات غربالگری را بطور منظم انجام دهند تا عفونت احتمالی را بررسی کنند.

اگر تست  RPR یا VDRL مثبت شود باید با یک تست آنتی بادی اختصاصی ترپونمایی دنبال شود (مثل FTA-ABS, TP-PA).

• نتیجه مثبت در متد دوم، نتیجه غربالگری را تأیید می کند و فرد، مبتلا به سیفلیس تشخیص داده می شود.
• نتیجه منفی در تست ترپونمایی ممکن است بدان معنی باشد که آزمایش اولیه RPR یا VDRL به اشتباه مثبت بوده است. تست ها و تحقیقات بیشتری برای تعیین علت نتیجه ی مثبت کاذب باید انجام شود.

از سوی دیگر، پزشک یا آزمایشگاه، از یک آزمایش آنتی بادی ترپونمایی ( ,IA  FTA-ABS, TP-PA) به عنوان یک آزمایش اولیه استفاده خواهد کرد. جواب مثبت حاکی از وجود آنتی بادی های سیفیلیس در خون است؛ اما از آنجایی که آنتی بادی های ترپونمایی حتی پس از درمان عفونت مثبت باقی می مانند، این تست ها مشخص نمی کنند که فرد مبتلا به عفونت فعلی است یا در گذشته آلوده بوده است. در مقابل، آنتی بادی های غیر ترپونمایی که با RPR تشخیص داده می شوند، معمولاً پس از گذشت 3 سال در فردی که به درستی درمان شده باشد، ناپدید می شوند. بنابراین، اگر آزمایش اولیه ترپونمایی مثبت باشد، می توان RPR را انجام داد تا بین عفونت فعال یا گذشته افتراق ایجاد کند. در این حالت، یک تست  RPR مثبت تأیید می کند که فرد در معرض سیفلیس قرار گرفته است و اگر قبلاً درمان نشده است، در حال حاضر عفونت فعال دارد و یا اگر بیش از 3 سال از درمان قبلی گذشته است، ممکن است دچار عفونت مجدد شده باشد.

برای نظارت بر درمان و یا تعیین موفقیت درمان، نتایج یک یا چند تیتر RPR ارزیابی می شود. آنتی بادی های سیفلیس پس از درمان باید کاهش پیدا کرده باشند. برای مثال، اگر RPR در ابتدا به میزان 1:256 گزارش شود، مقدار 1:16 پس از درمان، سطح پایین تر آنتی بادی را نشان می دهد. اگر تیتر یکسان باقی بماند یا افزایش یابد، ممکن است فرد به عفونت مقاوم به درمان مبتلا شده باشد یا مجدداً عفونت پیدا کرده باشد. نتایج همچنین ممکن است به صورت رقت (به عنوان مثال، 16/1) بیان شده یا به یک عدد کامل تبدیل شود(به عنوان مثال، رقت 16)

تست هایCSF  :

زمانی آزمایشات سیفلیس بر روی نمونه های مایع مغزی نخاعی (CSF) انجام می شود که فرد در مراحل دیررس یا نهفته ی بیماری و مشکوک به درگیری مغز (نوروسیفیلیس) باشد. این تست ها غالباً همراه با آزمایش خون و همچنین علائم و سابقه ی بالینی فرد مبتلا تفسیر می شود.

نتیجه مثبت VDRL یا FTA-ABS در نمونه ی CSF نشان دهنده عفونت احتمالی سیستم عصبی مرکزی است. نتیجه منفی، به ویژه در FTA-ABS، ممکن است به رد عفونت سیستم عصبی مرکزی کمک کند.

تشخیص مستقیم :

اگر تراشه ای از یک زخم  مشکوک به سیفلیس، وجود باکتری سیفلیس را نشان دهد (نتیجه ی مثبت میکروسکوپ زمینه تاریک یا PCR) فرد نیاز به یک دوره درمان آنتی بیوتیکی ترجیحا با پنی سیلین دارد.

نتیجه منفی ناشی از خراشیدن زخم ممکن است به معنای عدم وجود عفونت سیفلیس باشد و وجود علائم بالینی، علت دیگری داشته باشد، یا اینکه باکتری های کافی در این نمونه، برای تشخیص، وجود نداشته باشد.

پس از درمان موفقیت آمیز، آنتی بادی های غیر ترپونمایی با گذشت زمان از بین می روند؛ اما آنتی بادی های ترپونمایی در طول عمر در خون باقی می مانند.