اوره یک محصول زاید است که هنگام متابولیسم پروتئین به اجزای تشکیل دهنده ی آن (اسیدهای آمینه) در کبد تشکیل می شود. این فرآیند آمونیاک تولید می کند، که بعدا به اوره که فرآورده ای با سمیت کمتر است تبدیل می شود. این آزمایش میزان نیتروژن اوره خون (BUN) را اندازه گیری می کند. بعضی اوقات، نسبت BUN به کراتینین محاسبه می شود که به تعیین علت افزایش سطح کمک می کند.

نیتروژن یکی از عناصر آمونیاک و اوره است. نیتروژن اوره و اوره به نوعی با هم قابل جایگزینی هستند زیرا اوره حاوی نیتروژن است و به دلیل اینکه اوره/ نیتروژن اوره یک “روش حمل و نقل” است که بدن برای حذف نیتروژن اضافی استفاده می کند. اوره توسط کبد تشکیل و درون خون آزاد می شود و به کلیه ها منتقل می شود. اوره در کلیه از خون فیلتر شده و در ادرار ترشح می شود. از آنجایی که این یک روند مداوم است، معمولاً در خون مقدار کم و ثابتی از نیتروژن اوره وجود دارد. اگر کلیه ها به دلیل بیماری یا آسیب نتوانند مواد زائد خون را فیلتر کنند، سطح اوره ی خون بالا می رود.

کلیه ها یک جفت ارگان لوبیا-شکل هستند که در قسمت انتهای قفسه ی سینه در سمت های راست و چپ و در پشت قرار دارند. درون هر کلیه حدود یک میلیون واحد کوچک تصفیه ی خون به نام نفرون وجود دارد. در هر نفرون، خون به طور مداوم از طریق یک خوشه ی میکروسکوپی از رگ های خونی پیچ خورده به نام گلومرول فیلتر می شود. گلومرول اجازه عبور آب و مولکول های کوچک را می دهد اما به سلول های خون و مولکول های بزرگتر اجازه ی عبور نمی دهد. به هر گلومرول یک لوله ی ریز (توبول) متصل شده است که مایعات و مولکول هایی را که از گلومرول عبور می کند، جمع می کند و سپس آنچه را که هنوز بدن می تواند استفاده کند مجدداً جذب می کند. ضایعات باقی مانده هم ادرار را تشکیل می دهد.

بیشتر بیماری ها یا شرایطی که بر کلیه ها یا کبد تأثیر می گذارند، می توانند بر میزان اوره ی موجود در خون نیز تأثیر بگذارند. اگر مقادیر زیاد اوره توسط کبد تولید شود یا کلیه ها به درستی کار نکنند و در فیلتر کردن ضایعات از خون مشکل داشته باشند، سطح اوره در خون افزایش می یابد. اگر آسیب یا بیماری کبدی مهمی تولید اوره را مهار کند، ممکن است سطح BUN کاهش یابد.

آزمایش BUN در درجه اول به همراه آزمایش کراتینین برای ارزیابی عملکرد کلیه در طیف وسیعی از شرایط و برای کمک به تشخیص بیماری های کلیوی و نظارت بر مبتلایان به اختلال عملکرد یا نارسایی کلیوی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین ممکن است برای ارزیابی وضعیت سلامت عمومی به عنوان بخشی از پانل کلیوی، پانل متابولیک پایه یا پانل متابولیک جامع مورد استفاده قرار گیرد.

اگر نتایج آزمایشات کراتینین و BUN غیر طبیعی باشد یا فرد به بیماری خاصی مبتلا باشد که بر کلیه ها اثر بگذارند (مانند دیابت یا فشار خون بالا)، آزمایشات کراتینین و BUN ممکن است برای نظارت بر عملکرد کلیه و اثربخشی درمان استفاده شوند.

آزمایشات کراتینین خون و BUN همچنین ممکن است به منظور ارزیابی عملکرد کلیه قبل از انجام برخی پروسه ها مانند سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری) انجام شوند که ممکن است نیاز به استفاده از داروهایی داشته باشد که اگر به سرعت پاک نشوند، می توانند به کلیه ها آسیب برسانند.

BUN بخشی از CMP و BMP است. CMP و BMP گروهی از آزمایشات هستند که اغلب هنگام چکاپ سلامت عمومی، بیماری و بستری اورژانسی و بستری طولانی مدت در بیمارستان در خواست می شوند.

BUN اغلب همراه کراتینین یا پانل کلیوی زمانی که پزشک معالج به عدم کارکرد درست کلیه به دلیل علائم و نشانه ها مشکوک باشد، درخواست شود.

برخی علائم و نشانه های اختلال عملکرد کلیه عبارتند از :

• وجود خون یا پروتئین در ادرار
• تورم یا پف کردن به خصوص در اطراف چشم یا صورت، مچ دست، شکم، ران یا مچ پا
• ادار به حالت فومی، خونی یا قهوه ای
• کاهش قابل توجه مقدار ادرار
• مشکلات ادراری مانند احساس سوزش یا ترشحات غیر طبیعی در هنگام دفع ادرار یا تغییر در دفعات دفع ادرار به خصوص در شب
• درد پهلو (فلانک) ، زیر دنده ها، در نزدیکی محل کلیه ها
• فشار خون بالا

همچنین BUN در موارد زیر در خواست می شود :

• در فواصل منظم برای نظارت بر عملکرد کلیه هنگام ابتلا به بیماری مزمن یا بیماری هایی مانند دیابت، نارسایی احتقانی قلب یا هنگام حمله قلبی
• در فواصل منظم برای نظارت بر عملکرد کلیه و معالجه هنگامی که فرد به بیماری کلیوی مبتلا است.
• قبل و در طول درمان دارویی خاص برای نظارت بر عملکرد کلیه
• همراه با کراتینین هنگام برنامه ریزی برای اسکن CT
• در فواصل منظم برای نظارت بر اثربخشی دیالیز

نتایج آزمایشات BUN اغلب به همراه نتایج کراتینین و نتایج دیگر آزمایشاتی که ممکن است همزمان انجام شود (مانند پانل کلیوی) تفسیر می شود.

سطح BUN و کراتینین که در محدوده تعیین شده توسط آزمایشگاه باشد نشان می دهد که کلیه ها عملکرد درستی دارند. افزایش سطح کراتینین و BUN در خون ممکن است به این معنی باشد که کلیه ها دچار اختلال شده اند. در این صورت پزشک باید فاکتورهای دیگری مانند تاریخچه ی پزشکی و معاینات جسمی فرد را در نظر بگیرد تا تعیین کند چه شرایطی بر کلیه ها اثر گذاشته اند.

برخی از نمونه شرایطی که می تواند سطح BUN را افزایش دهد شامل موارد زیر هستند:

• بیماری کلیوی، آسیب کلیوی یا نارسایی کلیوی. برای اطلاعات بیشتر، مقاله مربوط به بیماری های کلیوی را مطالعه کنید.
• کاهش جریان خون به کلیه به دلیل شوک، استرس، نارسایی احتقانی قلب، حمله ی قلبی اخیر یا سوختگی های شدید
• دهیدراتاسیون
• شرایطی که می تواند جریان ادرار را در مجاری ادراری مسدود کند مانند سنگ کلیه
• افزایش تجزیه ی پروتئین یا افزایش قابل توجه پروتئین در رژیم غذایی

سطح BUN پایین معمولا متداول نیست و اغلب دلیلی برای نگرانی در مورد آن وجود ندارد. کاهش BUN ممکن است در بیماری های شدید کبدی ، سوء تغذیه و بعضی اوقات در مصرف بیش از حد مایعات مشاهده شود. اما آزمایش BUN معمولاً برای تشخیص یا نظارت بر این شرایط استفاده نمی شود.

اگر یک کلیه کاملاً عملکردی باشد، حتی اگر کلیه دیگر به درستی کار نکند، ممکن است سطح BUN طبیعی باشد.